YAPILIŞ ŞEKLİ BAKIMINDAN HACCIN ÇEŞİTLERİ
Eda ediliş cihetiyle hac üç kısma ayrılır. İfrad haccı, Temettu haccı ve Kıran haccı.
a) İfrad Haccı
İfrad haccı umresiz yapılan hacdır. Sadece hac ibadeti yapıldığı için tek hac anlamında bu isim verilmiştir. Hac ayları içinde hac amellerinden önce umre yapmayıp sadece hac niyetiyle ihrama girip hac menasikini eda edenler ifrad haccı yapmış olurlar.
b) Temettû Haccı
Temettu istifade etmek yararlanmak anlamına gelir.Aynı yılın hac aylarında iki ayrı ihramla umre ve hac yapılırsa bu hacca temettu haccı denir.Temettu haccında umre ve hacc ayrı ayrı ihram ve niyetle yapılır.
c) Kırân Haccı
Kırân haccı umre ve hacca bir ihramla niyetlenip eda etmektir. Umre ve hac tek ihramla yapıldığı için “birleştirmeli hac” anlamında bu isim verilmiştir. İkisine birden niyetlenip umreyi eda ettikten sonra ihramdan çıkmadan aynı ihramla haccı da eda eden afâkîler kırân haccı yapmış olurlar.
En faziletli hac şekli, Kıran, sonra Temettü, sonra da İfraddır.
HÜKÜM BAKIMINDAN HACCIN ÇEŞİTLERİ
Hac hüküm olarak, farz, vacip ve nafile olarak üç çeşittir. Ömürde bir defa haccetmek farz, adak olarak haccetmek, veya başlandıktan sonra yarım kalan haccı kaza etmek, vacip, bunların dışında yapılan hacda nafile olur. Çocukların yapıkları hac ile büyüklerin ikinci ve daha sonra yapacağı her hac nafiledir.
TEMETTÛ VE KIRAN HACLARININ ŞARTLARI
1.Hacceden kişi Âfaki olmalıdır. Harem ve hill bölgelerinde ikamet edenlerin temettu ve kıran haccı yapmaları caiz değildir. Hac aylarından önce Mekke’ye gidip hac günlerine kadar orada kalan âfakilerde bu konuda aynı hükme tabiidir. Bunlardan haccedecek olanların, o yıl hac ayları girdikten sonra umre yapmamaları gerekir. Yaptıkları takdirde isaet etmiş olurlar. Şükür kurbanı değil, ceza kurbanı keser.
2.Umre ve Hac her ikisi aynı yılın hac aylarında olmalıdır. Şayet umre hac aylarından önce yapılmışsa yapılan hac İfrad olur.
3.Hac aylarında yapılan umreden sonra “Sahih İlmâm” olmamalıdır.
Sahih İlmâm: Hanefilere göre umre ile hac arasında herhangi bir sebeple memlekete dönmekle, Şafiilere göre ise, mikat sınırları dışına çıkmakla gerçekleşir. Hanefilere göre Umre ile hac arasında memleketine dönen Şafiilere göre mikat sınırları dışına çıkan kimse, dönüşte tekrar umre yapmazsa yaptığı hac, İfrad olur. Kıran haccında umreden sonra ihramdan çıkılmadığı için umre ile hac arasında ister mikat dışına çıksın ister memlekete veya başka bir yere gidilsin kıran haccı ifrada dönüşmez.
Bu üç nevi hacdan hangisi yapılırsa yapılsın hac farizası eda edilmiş olur.
Bütün ibadetlerde olduğu gibi Hac ibadetinde de fazilet ve sevap her hangi bir hac türünün yapılmış olmasında değil, hac ibadeti esnasında gösterilen gayret, samimiyet, huzur, huşu ve ihlâsdadır.
TEMETTU HACCI`NIN FARZ, VACİP VE SÜNNET OLAN MENASİKİ
Aşağıdaki Sıraya Göre Yapılır
- Elbiseni tamamen soyunup, ihram örtülerini sarınmalı.
- İki rekât ihram namazı kılmalı.
- Temettü haccı için umreye niyet edip telbiye getirmeli. (İhram yasakları başlar.)
- Umre tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazı kılmalı.
- Umrenin sa`yini yapmalı.
- Tıraş olup ihramdan çıkmalı.
- İhramsız normal kıyafetlerle hac beklenmeli. (İhram yasakları kalkar.)
- Arefe gününden bir gün önce tekrar İhram örtülerini sarınmalı.
- Hacca niyet edip telbiye getirmeli. (İhram yasakları başlar.)
- Haccın sa`yini yapmalı. (Haccın sa`yini Arafat`a çıkmadan önce yapmak isteniyorsa, kudüm tavafından sonra yapmalı.)
- Arafat`ta vakfeye durmalı.
- Arafat`ta öğle ve ikindi namazını cem`i takdim ile kılmalı.
- Müzdelife`de akşamla yatsı namazlarını birleştirerek yatsı vaktinde cem`i te`hir kılmalı.
- Müzdelife`de sabah namazından sonra vakfe yapmalı.
- Bayramın birinci günü büyük şeytana 7 taş atmalı.
- Kurban kesmeli veya kestirmeli.
- Tıraş olup ihramdan çıkmalı.
- Bayramın ikinci ve üçüncü günleri sırasıyla küçük, orta ve büyük şeytana 7`şerden 21 taş atmalı.
- Bayramın üç günü içerisinde Ziyaret Tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazı kılmalı.
- Arafat`a çıkmadan önce yapılmadıysa, haccın sa`yini yapmalı.
- Mekke`den ayrılmadan Veda Tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazı kılmalı. (İster farz veya vacip, ister sünnet veya nafile olsun her tavaftan sonra iki rekât tavaf namazı kılınmalı. Tavaf bittiğinde kerahet vakti ise, bu namaz kerahet vakti çıktıktan sonra kılınmalı.)
KIRAN HACCI`NIN FARZ, VACİP VE SÜNNET OLAN MENASİKİ
Aşağıdaki Sıraya Göre Yapılır
- Elbiseni tamamen soyunup ihram örtülerini sarınmalı.
- İki rekât ihram namazı kılmalı.
- Umre ve hac her ikisine birden niyet edip telbiye getirmeli.(İhram yasakları başlar.)
- Umre tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazı kılmalı.
- Umrenin sa`yini yapmalı.
- Kudüm tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazını kılmalı.
- Haccın sa`yini yapmalı. (Haccın sa`yi Arafat`a çıkmadan önce yapılmak isteniyorsa, kudüm tavafından sonra yapmalı.)
- Arefe günü, Arafat`ta bulunmalı.
- Arafat`ta öğle ve ikindi namazını cem`i takdim ile kılmalı.
- Müzdelife`de akşamla yatsı namazlarını birleştirerek yatsı vaktinde cem`i te`hir ile kılmalı.
- Müzdelife`de sabah namazından sonra vakfe yapmalı.
- Bayramın birinci günü büyük şeytana 7 taş atmalı.
- Kurban kesmeli veya kestirmeli.
- Traş olup ihramdan çıkmalı.
- Bayramın ikinci ve üçüncü günleri sırasıyla küçük, orta ve büyük şeytana 7`şerden 21 taş atmalı.
- Bayramın üç günü içerisinde ziyaret tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazı kılmalı.
- Arafat`a çıkmadan önce Haccın sa`yi yapılmadıysa, Haccın sa`yi yapmalı.
- Mekke`den ayrılmadan Veda Tavafını yapmalı.
- İki rekât tavaf namazı kılmalı. (İster farz veya vacip, ister sünnet veya nafile olsun, her tavaftan sonra iki rekât tavaf namazı kılmalı. Tavaf bittiğinde kerahat vakti ise tavaf namazı kerahat vakti çıktıktan sonra kılınmalı.
Kârin ve mütemetti hacıların şükür kurbanı kesmesi vaciptir. Temettü veya Kıran haccı yapanlardan, kurbanlık hayvan bulunmaması veya alınamaması sebebiyle, kurban kesme imkanı olmayanlar, üç gün Hac esnasında, yedi gün Hac’dan sonra olmak üzere on gün oruç tutarlar. İlk üç günün, ihrama girdikten sonra hac ayları içinde ve kurban bayramının ilk gününden önce Mekke’de tutulmuş olması zorunludur. Kurban kesme imkanı elde edilebileceği ümidiyle bu üç günlük orucun son vaktine kadar geciktirilmesi yani Arefe günü tamamlanmak üzere 7, 8 ve 9 Zilhicce günlerinde tutulması efdaldir.
Temettü Haccında bu oruç henüz Hac için ihrama girmeden Umre ihramından sonra da tutulabilir.